کاریگەری گۆڕانی کەشوهەوا لەسەر داینامیکی ململانێکان لە عێراق

کاریگەرییە نەرێنییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا و مەترسییە ئەمنییەکانی پەیوەست بەوەوە لە سەرانسەری عێراقدا دەستیان پێکردووە. لە ماوەی دەیەی ڕابردوودا، بەرزبوونەوەی ڕووداوە توندەکانی کەشوهەوا، وەک بەرزبوونەوەی پلەکانی گەرما، وشکەساڵی، بیابانبوون، لافاو، و زریانی خۆڵ و خۆڵ بارین، لێکەوتەی ترسناک و جۆراوجۆری لێکەوتەوە، لەوانە کەمی ئاو، لەدەستدانی بژێوی ئابووری (بەتایبەت بۆ ئەوانەی وابەستەی کەرتی کشتوکاڵین)، ئاوارەبوون و کۆچکردن بەهۆی کەشوهەوا، و زیادبوونی نائاسایشی خۆراک. لاوازی وڵات بەرامبەر بە ئەم کاریگەرییانە بەرزبووەتەوە بەهۆی سنووردارکردنی تواناكان و نەبوونی پێکهاتە و میکانیزمێک کە بتوانێت بە شێوەیەکی کاریگەر وەڵامی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا بداتەوە و کەم بکاتەوە.

هەروەها ئەو ئاڵەنگاریانە كە ئێستا عێراق ڕووبەڕووی بووەتەوە پەیوەست بە ململانێی ئەم دواییە لەگەڵ داعش، وەدەرنانی سیاسی و خراپ بەڕێوەبردن، تەنیا بەهۆی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا زیاترو توندتر بووە.

ئەم توێژینەوەیە هەوڵدەدات قووڵتر بچێتە ناو پرسی گۆڕانی کەشوهەوا و پەیوەندییەکانی لەگەڵ داینامیکی ململانێکان و کاریگەرییەکانی لە سەرانسەری وڵاتدا. بە تایبەتی، گرنگی بە ڕێگاکانی کەشوهەوا دەدات – یان ئەو ڕێگایانەی کە گۆڕانی کەشوهەوا بەشداری دەکات لە ململانێ و نائەمنی – لە مەخموور، ئەلریفای و تەلعەفەر. ئەم ڕێگایانە کە لەلایەن کۆمپانیای ئەدێلفیەوە دامەزراون، دەتوانن یارمەتی داڕێژەرانی سیاسەت، لایەنە حکومییەکان، ڕێکخراوەکانی کۆمەڵگەی مەدەنی نیشتمانی، ئاشتیخوازان و ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان و بەخشەرەکان بدەن باشتر لە پەیوەندی کەشوهەوا-ئاسایش تێبگەن لەسەر بنەمای نموونەی کۆنکرێتی لەسەر ئاستی ناوخۆیی، ئەمەش نیشان دەدات کە چۆن هۆکارە جیاوازەکان کارلێک دەکەن. ئەم ڕێڕەوانەی خوارەوەی کەشوهەوا لەم لێکۆڵینەوەیەدا وەک چاویلکەیەکی شیکاری بەکارهێنراون بۆ لێکۆڵینەوە لە چۆنیەتی کاریگەری گۆڕانی کەشوهەوا لەسەر داینامیکی ململانێکان لە قەزاکانی مەخموور، ئەلریفای و تەلعەفەر.

بە گشتی توێژینەوەکە دەریخستووە کە ڕێڕەوی جۆراوجۆر تا ڕادەیەک لە قەزاکاندا بوونیان هەیە، کە سەرچاوە سروشتییەکان، نائاسایشی بژێوی، نائاسایشی خۆراک و حوکمڕانی لاواز دیارترین ڕێگاکانن.